Grensoverschrijdend gedrag

Grensoverschrijdend gedrag kan een subjectieve beleving zijn: wat de een als grensoverschrijdend gedrag ervaart, wordt mogelijk door de ander niet zo ervaren. Hierdoor is het niet altijd makkelijk – of wenselijk – om grensoverschrijdend gedrag exact te definiëren. In verschillende onderzoeken worden dan ook verschillende definities gebruikt. Tegelijkertijd is het voor Mores belangrijk om helder uit te dragen waarvoor werknemers en studenten in de culturele, creatieve en mediasector bij de vertrouwenspersonen van Mores terecht kunnen. De vertrouwenspersonen van Mores definiëren grensoverschrijdend gedrag als:

gedrag dat als grensoverschrijdend of kwetsend wordt ervaren en tot gevolg heeft dat je je niet langer veilig voelt op de werkplek of opleiding

Onder grensoverschrijdend gedrag vallen in ieder geval: discriminatie, seksuele intimidatie, agressie of geweld (waaronder verbale, psychologische of andere intimidatie) en pesten. Deze begrippen leggen we hieronder verder uit. Werkdruk, reorganisatie of arbeidsconflict vallen niet onder de definitie van grensoverschrijdend gedrag.

♦ Discriminatie (direct of indirect)

Het verbod op discriminatie is opgenomen in de grondwet, in verschillende andere wetten zoals de Algemene wet gelijke behandeling en wordt in de arbeidsomstandighedenwet geschaard onder psychosociale arbeidsbelasting. Discriminatie is mensen anders behandelen, achterstellen of uitsluiten op basis van (persoonlijke) kenmerken. Deze kenmerken worden discriminatiegronden genoemd. Discriminatie op de volgende gronden is wettelijk niet toegestaan: godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, nationaliteit, seksuele gerichtheid, burgerlijke staat, handicap of chronische ziekte en leeftijd. Een werkgever mag bovendien geen onderscheid maken op grond van arbeidsduur (voltijd- of deeltijdwerk) en op grond van het soort contract (tijdelijk of vast).

• ‍Niet-wettelijke discriminatiegronden

‍Discriminatie kan ook gebeuren op basis van ‘niet-wettelijke gronden’. Dit zijn redenen die niet officieel genoemd worden in de wet, maar waarbij iemand toch oneerlijk wordt behandeld. Denk bijvoorbeeld aan discriminatie vanwege iemands uiterlijk, kledingkeuze of woonplaats. Ook al staan deze redenen niet in de wet, het kan nog steeds discriminatie zijn en dat is verboden.

• ‍Directe en indirecte discriminatie

‍Bij directe discriminatie wordt iemand anders behandeld vanwege een kenmerk, zoals geslacht of huidskleur. Indirecte discriminatie is minder zichtbaar: een regel lijkt voor iedereen hetzelfde, maar kan uiteindelijk toch nadelig zijn voor sommige groepen mensen.

▶ Meer informatie over discriminatie is hier te vinden.

♦ Seksuele intimidatie

Enige vorm van verbaal, non-verbaal of fysiek gedrag met een seksuele connotatie dat als doel of gevolg heeft dat de waardigheid van een persoon wordt aangetast, in het bijzonder wanneer een bedreigende, vijandige, beledigende, vernederende of kwetsende situatie wordt gecreëerd.

Seksuele intimidatie kan zich voordoen in een aantal verschijningsvormen. Het kan gaan om dubbelzinnige opmerkingen, onnodig aanraken, gluren, pornografische afbeeldingen op het werk, maar ook om aanranding en verkrachting. Tevens moet daaronder worden verstaan de gevallen waarin sprake kan zijn van seksuele chantage, zodanig dat de kans op promotie en beslissingen op het werk afhangt van verrichte seksuele diensten. Door dit gedrag kan een vijandige of seksueel intimiderende en kwetsende omgeving ontstaan die een aanslag is op de waardigheid van de betrokken werknemer. In een dergelijke omgeving kan tegelijkertijd psychologisch geweld gedijen die mogelijkerwijs ook ruimte biedt aan seksuele chantage als hiervoor bedoeld.

▶ Ga voor meer informatie naar de website van de Regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld.

♦ Agressie en geweld

Voorvallen waarbij een werknemer psychisch of fysiek wordt lastiggevallen, bedreigd of aangevallen onder omstandigheden die rechtstreeks verband houden met het verrichten van arbeid. Bij agressie en geweld gaat het om gedragingen van verbaal geweld (uitschelden, beledigen) en fysiek geweld (schoppen, slaan, met een wapen dreigen en/of overvallen worden). Het kan ook gaan om psychisch geweld: bedreigen, intimideren, onder druk zetten, thuissituatie bedreigen en het beschadigen van eigendommen. Intimidatie is een vorm van agressie en geweld. Het gaat bij intimidatie om een ander angst aan te jagen en/of te beïnvloeden door te dreigen met negatieve gevolgen.

♦ Pesten

Alle vormen van intimiderend gedrag met een structureel karakter, van een of meerdere werknemers (collega’s, leidinggevenden/opdrachtgevers) gericht tegen een werknemer of groep van werknemers die zich niet kan of kunnen verdedigen tegen dit gedrag. Een belangrijk element van pesten op het werk is de herhaling van die gedraging in tijd. Het gaat bij pesten dus niet om een eenmalige gedraging. Dit gedrag uit zich op verschillende manieren maar in het bijzonder door woorden, gebaren, handelingen of bedreigingen. Het gedrag kan ook juist gekenmerkt worden door negeren of buitensluiten. Vaak is het doel van de veroorzaker opzettelijk een andere persoon te kwetsen en te vernederen.